کاربرد ترکمتر و مولتی پلایر، هر آنچه درباره آچار ترکمتر باید بدانید!

گشتاور سنج یا همان ترک سنج ابزاری دقیق جهت ایجاد گشتاوری معین شده در بازه ی مورد نظر کاربر می باشد. نام اصلی این ابزار ترک سنج می باشد که به مرور زمان در بین عموم با نام ترکمتر شناخته می شود. اگر بخواهیم تاریخچه ی ترکمتر را بررسی کنیم، ترکمتر در ابتدا در آمریکا جهت کنترل مقدار آب توسط شهرداری این کشور تولید شد. ابزار تولید شده تفاوت بسیاری با نمونه های موجود در صنعت امروزه داشت. در سال 1920 این ابزار توسط فردی به نام والتر چری سلر برای کار در بخش خط تولید شرکت خودرویی کرایسلر اختراع شد. این شخص موفق شد در سال 1938 این ابزار کاربردی را به تولید انبوه برساند. امروزه این ابزار کاربردی در اکثر خطوط تولید و صنایع مورد استفاده قرار می گیرد.

پیچ یا مهره ها باید در محدوده ی گشتاور مناسب بسته شوند یعنی بسته شدن برای هر پیچ نباید آنقدر زیاد باشد که پیچ هرز شود و یا باعث خرابی رزوه های قطعه شود و نه انقدر کم باشد که بسته نشدن و شل بودن آن باعث اتصال ضعیف و یا باز شدن پیچ حین کارشود. ترکمتر به شما کمک می کند تا پیچ ها را در محدوده ی گشتاور درستی ببندید. با توجه به اینکه این ابزار دارای نمونه های فراوانی است کاربر با توجه به نیاز و کارکردی که در صنعت دارد ترکمتر مورد نظر را خریداری می کند. سپس باید به این موضوع دقت داشته باشد که هر ترکمتر می تواند در بازه ی مشخصی از گشتاور نیرو وارد بکند، پس ابتدا باید مقدار گشتاوری که نیاز دارد تا مهره مورد نظر را باز کند تعیین کند.

اگر بخواهیم مثالی از استفاده ی صنعتی این ابزار بزنیم می توان به کارگاه های تعمیر خودرو اشاره کنیم. برای مثال در هنگام بستن پیچ لاستیک های خودرو سنگین و حتی خودرو های سواری باید از ترکمتر استفاده شود تا در هنگام رانندگی چرخ ها بالانس باشند و مشکلی ایجاد نکند. از دیگر مواردی که می توان به آن اشاره کرد شمع خودرو ها می باشد که تا اندازه ی مشخصی باید بسته شود، یعی به عبارتی نه تا انتها بسته شود و نه شل باشد. این عمل باعث می شود تا احتراق صحیحی ایجاد شود و خودرو در حین روشن بودن دچار مشکل نشود.

انواع بسیاری از ترکمتر ها موجود می باشد که کاربر با توجه به نیاز خود در صنعت با بازه گشتاور کاربردی در صنعت مورد نظر را انتخاب و خریداری کند. در ادامه انواع مختلفی از ترکمتر ها نام برده شده و کارکرد هر کدام جداگانه آورده شده است:

ترکمتر تقه ای: این نوع از ترکمتر ها در عموم به نام تقه ای معروف است. این ترکمتر به صورت تقه ای کار می کند و پس از رسیدن به گشتاور تعیین شده توسط کاربر ضربه ی کوچکی با صدای تق مانند وارد می کند. این ضربه بدین معناست که ترکمتر به گشتاوری که کاربر تعیین کرده رسیده است.

ترکمتر سری خور: این نوع از ترکمتر ها همانطور که از نامش مشخص است، به کاربر این قابلیت را می دهد که با توجه به نیازش سری خود را انتخاب کند و آن را بر روی ترکمتر سری خور سوار کند. ترکمترهای سری خور انواع مختلفی اعم از ترکمتر سری خور شاخص دار(مانند ترکمتر دیجیتالی، ساعتی و ...) و ترکمتر بی شاخص دارد.

ترکمتر بی شاخص: از انواع دیگر ترکمترها باید به ترک متر بی شاخص اشاره کنیم. از این نوع ترکمتر ها معمولا در خط تولید زمانی که تنها به یک مقدار ثابتی از گشتاور نیاز است اسفاده می شود. برای مثال ترکمتر را با آچار مخصوص بر روی گشتاور150 نیوتن تنظیم می کنند و در خط مونتاژ کارگران با همان مقدار تنظیمی ثابت از آن استفاده می کنند و قابل تغییر نیست.

ترکمتر ساعتی: ترکمتر آنالوگ یا عقربه ای که در عموم با نام ساعتی شناخته می شود همانطور که از نامش مشخص است به صورت ساعتی طراحی شده است. کاربر می تواند این ترکمتر را نیز همانند سایر ترکمتر ها تنظیم کند که در چه گشتاوری اخطار دهد. ترکمتر ساعتی دارای یک صفحه نمایشگر عقربه ای می باشد و بیشتر این ترکمتر ها دارای هشدار دهنده می باشند. هشدار دهنده ی ترکمتر ساعتی دارای چراغ اعلان بوده و در صورت رسیدن به گشتاور مشخص شده روشن می شود. برخی از این ترکمتر ها دارای هشدار دهنده ی صوتی نیز هستند و در صورت رسیدن به گشتاور تعیین شده شروع به بوق زدن می کنند.

ترکمتر جغجغه ای: ترکمتر جغجغه ای شباهت بسیار زیادی به جغجغه دارد و دلیل اصلی نامگذاری آن شباهتش به جغجغه می باشد. نحوه ی کارکرد این نوع گشتاورسنج به این صورت می باشد که کاربر گشتاور مورد نظر را روی ترکمتر تنظیم می کند. سپس به وسیله ترکمتر شروع به بستن می کند، زمانی که ترکمتر به گشتاور تعیین شده برسد ترکمتر دیگر پیچ یا مهره را نمی بندد و به عبارتی رد می کند.

ترکمتر شاهینی: ترکمتر شاهینی ساده ترین نوع ترکمتر موجود می باشد که دارای مکانیزم ساده ای می باشد و نسبت به سایر ترکمتر های نام برده شده دارای دقت کمتری می باشد. این ترک سنج دارای یک نمایشگر می باشد که در اصطلاح عامیانه به آن شاهین می گویند و روی دستگیره قرار گرفته است. شاهین ترکمتر مستقیما به وسیله میله ای به سر آچار متصل شده و کاربر می تواند با مشاهده ی مقدار گشتاوری که نمایش داده می شود، تا اندازه ی مشخصی مهره را ببندد.

ترکمتر دیجیتالی: ترکمتر دیجیتالی که با نام ترکمتر الکتریکی نیز شناخته می شود، همانند سایر ترکمتر ها می باشد با این تفاوت که مقدار گشتاور وارد شده در صفحه ی دیجیتالی آن نمایش داده می شود. در برخی از نمونه های این ترکمتر ها این قابلیت موجود می باشد که می توان داده ها را ذخیره کرد.

ترکمتر برقی: ترکمتر برقی از نظر ظاهری شباهت بسیاری به آچار بکس بادی دارد. در واقع ترکمتر برقی همان بکس برقی می باشد که این مکانیزم روی آن تعبیه شده است و کاربر می تواند به وسیله گشتاور سنجی که دارد مقدار نیروی وارد شده برای بستن پیچ و مهره را تنظیم و کنترل کند.

ترکمتر بادی: ترکمتر بادی در واقع مکانیزمی می باشد که در بکس های بدی و پیچگوشتی بادی موجود است و معمولا برای باز و بسته کردن پیچ و مهره هایی که نیازمند گشتاور بالاتری هستند مورد استفاده قرار می گیرد. به عبارتی به این مکانیزم شات آف کنترل یا همان ترک سنج گفته می شود. عملکرد این سیستم به این صورت است که کاربر با گشتاور پایینی شروع به کار می کند و کم کم نیروی اعمالی را افزایش می دهد اما در هنگامی که پیچ یا مهره در گشتاور و محل مورد نظر کاربر باشد دستگاه به صورت خودکار متوقف خواهد شد.

ترکمتر هیدرولیک: ترکمتر هیدرولیک نیز همانند ترکمتر پنوماتیک معمولا برای باز و بسته کردن مهره هایی مورد استفاده قرار می گیرد که نیازمند گشتاور بالایی هستند. این ترکمتر به دلیل مکانیزم هیدرولیکی که دارد، دارای گشتاور بالایی می باشد. ترکمتر هیدرولیکی این قابلیت را دارد تا توسط کاربر گشتاور مورد نیاز برای محکم کردن مهره تنظیم شود.

مولتی پلایر (Torque Multiplier) ابزاری کاربردی در صنایع متفاوت می باشد و کاربرد اصلی آن افزایش نیروی گشتاور چرخشی برای باز و بسته کردن مهره هایی می باشد که به نیروی گشتاور بالایی نیاز دارند. مولتی پلایر از یک عدد گیربکس اپیسیکلیک تشکیل شده است و این ابزار کاربردی در ضریب های متفاوتی موجود می باشد که به وسیله ی مکانیزم داخلی و چرخ دنده هایی که دارد می تواند مقدار گشتاور وارد شده را با توجه به ضریب مولتی پلایر چندین برابر افزایش دهد.

مولتی پلایر ابزاریست که معمولا همراه با ترکمتر مورد استفاده قرار می گیرد به این صورت که کاربر ابتدا مولتی پلایر را روی مهره ی مورد نظر محکم می کند، سپس از طریق ورودی مولتی پلایر ترکمتر را نصب کرده و میزان گشتاور مورد نظر را روی مولتی پلایر اعمال می کنند. این ابزار همانند ترکمتر انواع مختلفی دارد که در ادامه به آنها می پردازیم:

مولتی پلایر ها به سه صورت دستی، بادی و برقی در بازار عرضه می شوند. کاربر قبل از تهیه ی مولتی پلایر باید دقت داشته باشد که کدام نوع از این دستگاه را نیاز دارد. برای مثال زمانی که کاربر دسترسی به کمپرسور باد و برق نداشته باشد اصولا باید مولتی پلایر دستی تهیه کند.

مولتی پلایر دستی:

مولتی پلایر دستی همانطور که از نامش مشخص است به صورت دستی کار می کند. کاربر به وسیله ی این ابزار می تواند انواع پیچ و مهره هایی که نیروی بالایی برای باز و بسته شدن دارند را به راحتی باز و بسته کند. ابتدا مولتی پلایر روی مهره مورد نظر قرار می گیرد، سپس دسته روی قسمت ورودی مولتی پلایر نصب می شود که اکثرا در این مرحله از ترکمتر ها استفاده می کنند که مقدار گشتاور وارد شده را بتوانند اندازه گیری کنند. سپس با مقدار نیرویی که کاربر وارد می کند، مولتی پلایر این نیرو را با توجه به ضریب خود چندین برابر افزایش می دهد و باعث باز شدن راحت مهره خواهد شد.

مولتی پلایر برقی:

این نوع از مولتی پلایر ها با قرار گیری روی مهره مورد نظر کاربر تنها با فشردن شاستی می تواند مقدار بالایی از گشتاور را به راحتی برای باز کردن مهره اعمال کند. منبع تغذیه مولتی پلایر برقی همانطور که از نامش مشخص است برق می باشد و می تواند در مصارف با گشتاور های بسیار بالاتر از مولتی پلایرهای دستی مورد استفاده قرار بگیرد. مولتی پلایرهای برقی این دارای ترکمتر داخلی بوده و به عبارتی به این مکانیزم شات آف کنترل می گویند، یعنی زمانی که دستگاه به گشتاور مورد نظر کاربر برسد متوقف می شود.

مولتی پلایر بادی:

مولتی پلایر بادی دارای قدرت بالاتری از سایر مولتی پلایر های نام برده شده می باشد و معمولا در صنایعی که نیازمند باز و بسته کردن پیچ و مهره ها با قدرت بسیار بالایی هستند مورد استفاده قرار می گیرد. این نوع از مولتی پلایر با استفاده از باد کار می کنند که این نیرو توسط کمپرسور های باد به وسیله ی شلنگ باد به دستگاه منتقل می شود. با فشردن ماشه هوا از طریق کمپرسور به دستگاه منتقل می شود و شروع به چرخش با گشتاور بالایی می کند. این دستگاه نیز مانند نوع برقی دارای مکانیزم ترکمتری یا همان شات آف کنترل می باشد، به این صورت که پس از رسیدن به گشتاور تعیین شده توسط کاربر متوقف می شود و دیگر چرخشی ندارد تا از آسیب رسیدن به مهر جلوگیری کند.

مولتی پلایر و ترکمتر برای کارکردی صحیح نیاز دارند تا کالیبره باشند. در مولتی پلایر کاربر باید مطمعن باشد تا زمانی که برای مثال نیروی 10 نیوتنی وارد می کند اگر ضریب مولتی پلایر آن 10 بود، 100 نیوتن خروجی گشتاور آن باشد. این مقدار در برخی موارد مانند شل و سفت کردن برخی پیچ ها در صنعت بسیار موضوع مهمی می باشد. دستگاه کالیبراسیون مولتی پلایر به این صورت عمل می کند که مقدار نیروی وارد شده توسط ترکمتر اندازه گیری می شود، سپس مقدار نیروی خروجی توسط دستگاه های ثبت گشتاور نمایش داده می شوند. با توجه به ضریب مولتی پلایر اگر مقدار گشتاور خروجی خطا داشته باشد مولتی پلایر نیاز به کالیبراسیون دارد.

ترکمتر نیر مانند مولتی پلایر ابزاری کاربردی در صنعت می باشد که مقدار گشتاور وارد شده در بسیاری از صنایع بسیار مهم و حیاتی می باشد. همانطور که در بالا اشاره شد در برخی موارد لازم است به صورت دقیق نیروی چرخشی با همان گشتاور وارد شود. از این رو مقدار گشتاور وارد شده توسط ترکمتر بسیار مهم بوده و حتما نیاز دارد تا کالیبره باشد. کالیبراسیون ترکمتر ها توسط دستگاه های تست ترکمتر انجام می شود. نحوه ی کارکرد تست ترکمتر به این صورت است که کاربر ترکمتر را روی تست ترکمتر نصب کرده و بدین ترتیب با چرخش ترکمتر، تست ترکمتر در بازه ی مشخصی مقدار گشتاور را در یکای مورد نظر کاربر نمایش می دهد.